मैं के तनहाई की चादर तानकर लेटा रहा
और ज़माना जाने क्या क्या दासतां कहता रहा
क्या मिला है चाँद को एक बेजुबानी के सिवा
ज़िंदगी भर जो पराई आग मे जलता रहा
ज़िंदगी मेरी है उस बेआब मोती की तरह
जो समंदर की तहो में रह के भी प्यासा रहा
शायर - हनीफ़ साग़र
गुलुकारा - प्राजक्ता सावरकर शिंदे
मोसिकार - 'शान-ए-ग़ज़ल' सुधाकर कदम
तबला - पं. किशोर कोरडे
●mobile REC...Headphone please.
दि.१९ एप्रिलला माझ्या अमृतमहोत्सवा निमित्त झालेल्या मैफलीत गायिलेली
"#हा_असा_चंद्र_अशी_रात_फिरायासाठी" ही सुरेश भटांची गझल, ते १९८१ मध्ये आर्णीला माझ्याकडे मुक्कामी असताना झाली आहे.(त्यांच्या हस्ताक्षरातील ही गझल तारखेसह माझ्याकडे आहे.) बंदिश सुद्धा त्याच काळातील आहे.किरवाणी राग ''बेस' आहे.पण सुरवातीलाच किरवाणीत नसलेला कोमल निषाद आला आहे.पहिल्या शेरातील 'फुलांची वस्ती', दुसऱ्या शेरातील 'रंग', तिसऱ्या शेरातील 'घाव' इत्यादी शब्दांवरील वेगवेगळ्या सुरावटी त्या त्या शब्दांचा अर्थ अधोरेखित करतात.आमच्या चर्चेतून अशा अनेक गझलांना योग्य बंदिशी झाल्यानंतर "अशी गावी मराठी गझल" हा उपक्रम आम्ही दोघांनी महाराष्ट्रात राबविणे सुरू केले.असो!
तर प्रत्येक शेर शब्दानुरूप नव-नव्या सुरावटींनी रंग भरत कसा सजविल्या जातो ते ऐका. गायकी माझी,आवाज मयूर महाजनचा आणि बंदीशीची पसंती खुद्द सुरेश भटांची.
नंतरच्या काळात अनेक गझल गायकांनी आपापल्या परीने स्वरबद्ध करून ही गझल गायिली आहे.
हा असा चंद्र अशी रात फिरायासाठी
तूच नाहीस इथे हात धरायासाठी...
चेहरा तो न इथे ही न फुलांची वस्ती
राहिले कोण अता सांग झुरायासाठी
कालचे तेच फिके रंग नकोसे झाले
दे तुझे ओठ नवा रंग भरायासाठी
नेहमीचेच जुने घाव कशाला मोजू
ये गडे आज उभा जन्म चिरायासाठी
गायक - मयूर महाजन
संगीत - सुधाकर कदम
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
व्हायोलिन - प्रभंजन पाठक
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - प्रशांत पेंडसे
●मराठी गझल गायनाच्या सुरवातीच्या काळात हेटाळणी,कुत्सितपणे मारलेले टोमणे वगैरे ऐकत गेलो.मीच नाही तर सुरेश भटांना सुध्दा हेटाळणीला सामोरे जावे लागले.सर्व गान प्रकार शास्त्रीय संगीतामधूनच निर्माण होतात .पण ते 'फेअर' होऊन येतात.शास्त्रीय संगीतामधील सर्व चांगल्या बाबी घेऊन 'सुगम' म्हटल्या जाणारे 'दुर्गम' संगीत तयार होत असते.ते रसिकांना आवडते,कारण ते 'फाईन' होऊन येते.
खरे म्हणजे गझल गायकाला शास्त्रीय संगीत गणाऱ्यापेक्षा जास्ती अवधानं सांभाळावी लागतात.माझे हे वक्तव्य शास्त्रीय संगीत गाणाऱ्यांना पटणार नाही.पण ही वस्तुस्थिती आहे.गझल गायकाला शास्त्रीय संगीताचे सखोल ज्ञान असणे आवश्यक असते.त्याला साहित्याची जाण म्हणण्यापेक्षा अभ्यास असायला हवा.तो चांगला गायक असणे आवश्यकच आहे.आणि तो चांगला संगीत दिग्दर्शक पण असायला हवा.तरच तो गझल गायक बनू शकतो.माझे हे म्हणणे सुरेश भटांना तंतोतंत पटले होते.म्हणूनच आमची नाळ जुळली.व पुढील इतिहास घडला तो...
#अशी_गावी_मराठी_गझल... इति सुरेश भट.
------------------------------------------------------
●गझलकार मसूद पटेल यांची प्रतिक्रिया...
रसिकांच्या हृदयावर कायम अधिराज्य गाजवणाऱ्या या रचनेची निर्मिती आर्णी गावी म्हणजे माझ्या जिल्ह्यात व्हावी ही किती अभिमानाची गोष्ट आहे.कविश्रेष्ठ सुरेश भट साहेबांच्या या अजरामर रचनेला त्यांच्या समक्ष दिल्या गेलेली ही लाजवाब चाल आणि नव्या पिढीच्या नवोदित गायकाने चालीचे केलेले सोने या सर्वांचा जुळून आलेला हा योग एका कालातीत सांगीतिक अविष्कारच्या जन्माला कारणीभूत ठरणारा आहे .
मनःपूर्वक अभिनंदन सर!
🌸🙏🌸
संपली अजुनी कुठे ही रात सजणा
का असा जातोस तू इतक्यात सजणा
बोलते आहे नव्या स्वप्नासवे मी
हात घे हलकेच तू हातात सजणा
पाहण्यासाठी मला झंकारताना
चांदणे खोळंबले दारात सजणा
मोहराया लागले तारुण्य माझे
दरवळाया लागला एकांत सजणा
गायिका - प्राजक्ता सावरकर शिंदे
संगीत - सुधाकर कदम
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
व्हायोलिन - प्रभंजन पाठक
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - प्रशांत पेंडसे
● जोग रागाची सुरावट घेऊन आलेली अनिल कांबळे यांनी ही गझल जवळ-जवळ चाळीस वर्षांअगोदर स्वरबद्ध झाली होती.#सरगम_तुझ्याचसाठी या मी स्वरबद्ध केलेल्या गीत-गझल कार्यक्रमात माझी ज्येष्ठ कन्या भैरवी गायची. या गझलचे वैशिष्ट्य म्हणजे यात जोग रागासोबतच दुसऱ्या शेरात सारंग राग आणि पुढे मुर्छनाद्वारे विविध रागांची उधळण केलेली दिसून येते. मूळ रचनेला स्वरांद्वारे विविध प्रकारे सजवणे म्हणजे गझल गायकी...याचा प्रत्यय ही गझल ऐकताना येते.यातील आर्जव गायकीतून दाखविणे ही प्राजक्ताची हातोटी म्हणावी लागेल.
Live - pune.19/4/2025
सरगम तुझ्याचसाठी, गीते तुझ्याचसाठी
गातो गझल मराठी, प्रिये तुझ्याचसाठी
व्याकुळ ही विराणी, गाते तुझी कहाणी
शिवरंजनी दिवाणी, प्रिये तुझ्याचसाठी
घन सावळा गरजतो, बेबंद तान घेतो
बरसून शांत होतो, प्रिये तुझ्याचसाठी
सोसून गायिले मी, गाऊन सोसले मी
आयुष्य जाळले मी, प्रिये तुझ्याचसाठी
गायक - मयूर महाजन
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
व्हायोलिन - प्रभंजन पाठक
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
की बोर्ड - आशिष कदम
●ही गझल माझ्या आयुष्याची 'टॅग लाईन' आहे,असे मित्रवर्य प्रशांत पेंडसे यांचे म्हणणे आहे.आणि एकार्थाने ते सत्यही आहे.१९६५ ते १९७५ ऑर्केस्ट्रा,१९७२ पासून संगीत शिक्षक म्हणून नोकरी,१९८० ते १९८२ सुरेश भटांसोबत महाराष्ट्रभर भ्रमंती.१९८२ नंतर सोलो कार्यक्रम.यात पगार सोडला तर आर्थिक लाभ नगण्य.पण शारीरिक त्रास मात्र भरपूर होत गेला.कदाचित हा त्रास सोसण्यातूनच ही कविता प्रसवली असावी.येताना सुरावट पण घेऊन आली.त्यातही प्रत्येक कडव्यात तीन-तीन यमक जुळवत आली.
मी तर ही कविता गायचोच.पण माझा कनिष्ठ सहोदर प्रशांत कदम अतिशय सुंदर रीतीने गायचा.यातील "प्रिये तुझ्याचसाठी" या ओळीवरून 'ही प्रिया कोण?' अशी विचारणा व्हायची.तर, मित्रहो ही प्रिया दुसरी तिसरी कोणी नसून माझी '#मराठी' आहे.
या गझलच्या सादरीकरणा अगोदर शाहीर सुरेशकुमार वैराळकर यांनी आपल्या मनोगतामधून काही महत्वाचे मुद्दे मांडले.तसेच नेटके सूत्र संचालन प्रशांत पेंडसे यांनी केले.
Live - Amrutmahotsav ceremony, pune 19/4/2025
सुरेश भटांच्या हयातीत मी त्यांची जवळ जवळ चाळीस गीते व गझला स्वरबद्ध केल्या होत्या."मी जसा जगलोच नाही" शब्दानुरूप बंदिश झाल्यामुळे त्यांची अत्यंत आवडती व हृदयस्पर्शी शब्दांमुळे माझी आवडती होती/आहे. या गझलची बंदिश मारवा रागात आहे."जगत मी आलो असा की मी जसा जगलोच नाही" या पहिल्या ओळीत षड्जाचा नगण्य वापर केल्यामुळे मारवा रागाची उदासीनता, वरील ओळीचा अधिक अर्थ एकदम रसिकांच्या हृदयापर्यत पोहोचवते.दुसऱ्या ओळीतील 'तुटलो' या शब्दाकरिता आलेला मारव्यात नसलेला 'कोमल मध्यम' आणि त्यासोबत आलेल्या तत्सम सुरावटी तुटलेपणाचा आभास निर्माण करते.त्याचप्रमाणे 'जुळलोच नाही' या शब्दांकरिता तीव्र मध्यमा सोबत आलेला कोमल धैवत 'ती' हतबलता म्हणा,दुःख म्हणा अतिशय प्रखरपणे आपल्यापर्यंत पोहोचवते."वाटले मज गुण गुणावे" या ओळीकरिता यमन रागाचा चपखल वापर करून पुन्हा मूळ रागावर म्हणजे मारव्यावर येणे ही प्रक्रियासुद्धा त्यांना खूप भावली होती.म्हणूनच ही त्यांची अत्यंत आवडती स्वररचना होती.
आज दि.१५ एप्रिल, सुरेश भटांची जयंती... त्या निमित्त ही माझी सांगीतिक श्रद्धांजली!
🌹🙏🌹
जगत मी आलो असा की मी जसा जगलोच नाही
एकदा तुटलो असा की मग पुन्हा जुळलोच नाही
जन्मभर अश्रूस माझ्या शिकविले नाना बहाणे
सोंग पण फसव्या जिण्याचे शेवटी शिकलोच नाही
वाटले मज गुणगुणावे ओठ पण झाले तिऱ्हाईत
सुचत गेली रोज गीते, मी मला सुचलोच नाही
कैकदा कैफात माझ्या मी विजांचे घोट प्यालो
पण प्रकाशाला तरीही हाय मी पटलोच नाही
कवी - सुरेश भट #sureshbhat
गायकब - सुरेश वाडकर #sureshwadkar
संगीत - सुधाकर कदम #sudhakarkadam
संगीत संयोजन - मिलिंद गुणे #milindgune
ध्वनिमुद्रण - आजीवासन, मुंबई आणि पंचम स्टुडिओ,पुणे.
मिक्सिंग, मास्टरिंग - अजय अत्रे,#ajayatre पंचम स्टुडिओ, पुणे.
झिंगतो मी कळेना कशाला
जीवनाचा रिकामाच प्याला
दूर झाले फुले वेचणारे
वेचतो मी फुलांतील ज्वाला
काय झाले पुढे आसवांचे
हे विचारू नये सांत्वनाला
राहिलो दूर तू मी तरीही
एक स्पर्शाविना स्पर्श झाला
काढली रात्र जागून सारी
चंद्र माझा सकाळीच आला
गायक - मयूर महाजन
गझल - सुरेश भट
संगीत - सुधाकर कदम
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
व्हायोलिन - हरीश लांडगे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - शाहीर सुरेशकुमार वैराळकर
●संत ज्ञानेश्वर सभागृह,अमरावती.दि.२६/१२/२०२४.
#sudhakarkadamscomposition
#mayurmahajan #मराठी #गझल #मराठीगझल #composition #संगीतकार
. #मैफल
(भैरवी रागातील अनवट स्वररचना)
मज सांग आज तुझ्याकडे उमलून मी येऊ कशी
भवतालच्या नजरांस या चुकवून मी येऊ कशी
कुठल्या घराचा उंबरा खिळवून मजला ठेवतो
तुझिया करी उल्केपरी निखळून मी येऊ कशी
आली अचानक कोठुनी ही शीळ चंदेरी तुझी
माझ्या मनाच्या पायऱ्या उतरून मी येऊ कशी
माझ्याच श्वासांचा उभा आहे पहारा भोवती
आयुष्य हे की पिंजरा निसटून मी येऊ कशी
गायिका - प्राजक्ता सावरकर शिंदे #prajakta_savarkar_shinde
गझल - ज्योति बालिगा राव #jyotibaligarao
संगीत - #गझलगंधर्व सुधाकर कदम
#sudhakarkadam
तबला - देवेन्द्र यादव
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
व्हायोलिन - हरीश लांडगे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - शाहीर सुरेशकुमार वैराळकर
●संत ज्ञानेश्वर सभागृह,अमरावती. दि.२६/१२/२०२४
. #मैफल
हसून वा रडूनिया तुझे तुला जगायचे
असेच दुःख झेलुनी सुखासवे फुलायचे
कधी कुठे असायचे कधी कुठे नसायचे
खुडून टाकले तरी नभात भिरभिरायचे
सुगंध घेउनी सवे दवात रोज न्हायचे
पुन्हा पुन्हा फलूनिया खुशाल दर्वळायचे
मधाळ चांदरातही न राहिली मिठीत या
म्हणून का उगीच मी तुझ्याविना झुरायचे
हवे तसे जगावयास ना मिळे कुणासही
कठोर सत्य हेच तर कशास मग रडायचे
गायक - मयूर महाजन #mayurmahajan
गायिका - प्राजक्ता सावरकर शिंदे #prajaktasavarkarshinde
शब्द आणि संगीत - #गझलगंधर्व सुधाकर कदम
#sudhakarkadam
तबला - देवेन्द्र यादव
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
व्हायोलिन - हरीश लांडगे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - शाहीर सुरेशकुमार वैराळकर
●संत ज्ञानेश्वर सभागृह,अमरावती. दि.२६/१२/२०२४
घायाळ काळजाला रिझवायचेच आहे
काट्यात राहुनीया गंधीत होत गेले
हे गंधणे अता मज टाळायचेच आहे
वाटे हवाहवासा सहवास मोगऱ्याचा
गजरे तुझ्या करांनी माळायचेच आहे
दुनिये तुझ्यापुढे मी हरले कबूल आहे
जे जे मला दिले ते सोसायचेच आहे
गायिक - प्राजक्ता सावरकर शिंदे
शब्द आणि संगीत -सुधाकर कदम
संगीत - सुधाकर कदम
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
व्हायोलिन - हरीश लांडगे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - शाहीर सुरेशकुमार वैराळकर
मैफल
संत ज्ञानेश्वर सभागृह,अमरावती.दि.२६/१२/२०२४.
#मराठी #गझल #गीतकार #संगीतकार #कवी
#sudhakarkadamscomposition
#prajaktasavarkarshinde
गायक - मयूर महाजन
गायिका - प्राजक्ता सावरकर शिंदे
गझल - दिलीप पांढरपट्टे
संगीत - सुधाकर कदम
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
व्हायोलिन - हरीश लांडगे
की बोर्ड - आशिष कदम
सूत्र संचालन - शाहीर सुरेशकुमार वैराळकर
झुकाऊ सर कही भी, मुझे ये हुनर न आया
ये है खेल शोबदोंका, मुझे उम्रभर ना आया ।
मेरा दिल अजीब दिल है, कभी झांककर जो देखा
कभी मैं नजर न आया, कभी वो नजर न आया ।
जहाँ बैठकर करुंगा, मैं हिसाब इस सफर का
मेरे रास्ते में सागर, अभी वो शजर न आया ।
इसी वास्ते किसीको मैं बना सका ना अपना
कोई दिल के रास्ते से, कभी मेरे घर आया।
शोबदोंका- धोखेबाज,कपटी,झुटा
shobado.n
शोबदोंشعبدوں - magic tricks,fraudulent, deceitful,juggler, conjurer
उसके मुह से झूठ सच्चाई लगे
शख़्स वो मुझको तिलिस्माई लगे
चारों मौसम करवटें ले एकसाथ
ऐसी मुझको उसकी अंगड़ाई लगे
आइने के हक़ में अब मैं क्या कहूँ
हर सुख़नवर उसका शैदाई लगे
-
मीर भी ग़ालिब भी इसमे दाग़ भी
(और वो) ये ग़ज़ल तुलसी की चौपाई लगे
गुलुकार - मयूर महाजन
शायर - अनंत नांदुरकर 'ख़लिश'
मोसिकार - सुधाकर कदम
तबला - डॉ.देवेन्द्र यादव
हार्मोनियम - रामेश्वर ताकतोडे
व्हायोलिन - हरीश लांडगे
की बोर्ड - आशिष कदम
●headphone or earphone please...
प्राजक्ता असो की मयूर असो, कोणतेही गीत वा गझल द्या, अगदी अंतर्मनातून आणि झोकून देत आपल्या गायकीतून एक एक शब्द रसिकांपर्यंत ताकदीने पोहोचवतात.
दोघेही संगीताचे शास्त्रशुद्ध शिक्षण घेतलेले रियाजी असल्यामुळे त्यांच्या आवाजाला एक वेगळीच धार आहे.हा वेगळेपणा नेहमी जाणवतोच मग ती घरगुती मैफल असो व जाहीर कार्यक्रम.संगीतकाराच्या मूळ सुरावटीला धक्का न लावता स्वतःच्या कल्पनेने शब्दानुरूप नव-नवे स्वरगुच्छ टाकून गझल रंगविणे ही दोघांची खासियत आहे. दि.२६ डिसेंबर २०२४ ला अमरावतीच्या संत ज्ञानेश्वर सांस्कृतिक भवनात पार पडलेल्या कार्यक्रमात ही बाब प्रकर्षाने जाणवली. प्रेक्षकांमध्ये अमरावती शहरातील व बाहेर गावाहून आलेले रसिक, गायक,वादक,कवी-गझलकार मंडळी उपस्थित होती. त्यांची मिळणारी उत्स्फूर्त दाद हीच त्यांच्या गायकीची पावती होती.संपूर्ण मैफलीचा संगीतकार म्हणून ही मनःपूर्वक आलेली दाद माझ्यासाठी अत्यंत आनंददायी होती.
खालील उर्दू गझल वेळेअभावी दोन शेर घेऊनच संपवावी लागली.नेमका यावेळी प्राजक्ताचा आवाज मस्त तापला होता.गझल मित्रवर्य दिलीप पांढरपट्टे यांची 'दिन लगे है रात सा अब और काँटा फूल सा' ही होती.गझलची सुरवात एका शेराने करून प्राजक्ताने समा बांधला व पुढे गझलच्या शब्दर्थाला साजेशा मुरक्या,बेहेलावे,अचूक शब्दफेक,निखालस शब्दोच्चार अवर्णनीयच...आपण ऐका, आपणासही अनोख्या गझल गायकीची प्रचिती येईल.
रूपक तालातील या बंदिशीला पूरक अशी तबला संगत डॉ.देवेन्द्र यादव,
हार्मोनियम संगत रामेश्वर ताकतोडे,
व्हायोलिन संगत हरीश लांडगे,की बोर्डवर अतिशय संयत व अनुरूप अशी संगत आशिष कदम यांनी केली.सूत्र संचालन रफ़िक़ काज़ी यांचे होते.
दिन लगे है रात सा अब और काँटा फूल सा
ए मोहब्बत का असर है ए नहीं कोई हादसा
हम पयंबर है मुहब्बत के वफ़ा के प्यार के
जान का दुश्मन भी लगता है हमे दिलदार सा
'रिंद' की जादूगरी का ये भी पहलू देखिए
हाथ में पानी भी ले वो तो लगे है जाम सा
इतना मुझे चाहा करो ना, इस के मैं क़ाबिल नही
मुझ सा कोई संगदिल न हो, तुम सा कोई बिसमिल नही
अपनी जगह तुम हो सही, अपनी जगह मैं ठीक हूँ
शिकावे-गिले जायज़ मगर,शिकवो से कुछ हासिल नही
चलना ही है ज़िंदादिली चलते रहो चलते रहो
मंज़िल सबक रुकने का ले,बेशक वो ज़िंदादिल नही
मौजे तमन्ना थाम ले कब तक कहाँ तक ऐ 'समीर'
दिल का समंदर है अजीब,इस का कोई साहिल नही
●headphone please...
