गझल

माझी मराठी गझल गायकी

मराठी गझल गायकीला तशी कोणतीही परंपरा नाही.माझ्या अगोदर मराठी गझल,गझलसारखी गाण्याचा फ़ारसा प्रयत्न कोणीच केला नसल्यामुळे मराठी गझल गाणे हे माझ्यासाठी आव्हान होते.मराठीमध्ये गझल जशी उर्दूकडून आली तशीच मराठी गझल गायकीही उर्दू गझल गायकांकडून उचलावी लागली.माझी गायकी किंवा ढंग हा पाकिस्तानचे मेहदी हसन,फ़रिदा खानम,गुलाम अली व आपले जगजीत सिंग ह्यांच्या गायकीवरुन तयार झाला आहे.त्या काळात विदर्भातील यवतमाळ जिल्ह्यातील आर्णी सारख्या आडवळणी गावात वरील गायकांच्या ध्वनिमुद्रिका सुध्दा मिळत नव्हत्या.पाकिस्तान रेडिओवरुन जे काही ऐकायला मिळायचे त्यावरुन मला जेवढे शिकता येईल तेवढे शिकत गेलो.पुढे स्व.सुरेश भटांनी मला मेहदी हसन,फ़रीदा खानम, यांच्या ध्वनिफ़िती दिल्या.हळूहळू गुलाम अली,जगजीत सिंग,बेगम अख्तर यांच्याही गायकीचा अभ्यास करुन मी माझा वेगळा असा बाज निर्माण केला. (पृष्ठ क्रमांक क्लिक केल्यास एक- एक पृष्ठ आपल्याला वाचता येईल)

पृष्ठ क्र.



Friday, December 22, 2023

आठवणीतील-शब्द -स्वर (लेखांक २०)

             

           'तुमची करा आरास अन् तुमचे तुम्ही लावा दिवे
            तुमच्यात मी येऊ कसा बदनाम झंझावात मी...'

     मराठी गझल गायकीच्या अगदी सुरवातीच्या, म्हणजे सुरेश भट आणि मी महाराष्ट्रभर फिरत असतानाच्या काळातील कार्यक्रमात गायिलेली '#जगलो_असाच_कसा_तरी' ही गझल  जुन्या जीर्ण  कॅसेटमध्ये सापडली.पण कॅसेट इतकी खराब झाली होती की, त्यातील फक्त शेवट कसातरी उतरवता आला. सुरेश भटांनी आग्रहाने ही गझल माझ्याकडून स्वरबद्ध करून घेऊन कार्यक्रमात गायला लावली होती. ही गझल कधी ते त्यांच्या पद्धतीने सादर करायचे, कधी मला गायला सांगायचे. त्या काळात दोन वा तीन माईकवर कार्यक्रम करावा लागायचा. ते पण दर्जेदार असतीलच असे नव्हते.त्या त्या साउंड सिस्टिमवाल्याच्या आर्थिक परिस्थितीनुसार चांगले/वांगले असायचे. आमच्यासमोर ''मॉनिटर' पण नसायचे.
कार्यक्रमाची सगळी मदार साउंड सिस्टिमवाल्यावर असायची. रसिकांकडून दाद आली तर कार्यक्रम व्यवस्थित सुरू आहे असे समजायचे. कार्यकम चांगला वा वाईट करणे त्याच्या मर्जीवर असायचे.  
बिघडवायला तर भोंग्याने मारलेल्या दोन/चार शिट्ट्या सुद्धा पुरायच्या. सिस्टिमवल्याकडे जास्ती करून 'आहुजा' कंपनीचा एम्प्लिफायर,टेप रेकॉर्डर असायचे.हे सुद्धा साउंड सिस्टिमवाल्याने आहुजच्या डेकवर केलेले रेकॉर्डिंग आहे. प्रत एकदमच खराब आहे.तरी पण अनवट रागात कंपोझिशन
असल्यामुळे आपल्या समोर ठेवत आहे.गोड करून घ्यावी.ही विनंती.

सारंगी - मरहूम उस्ताद लतीफ अहमद खान
तबला - तालमणी प्रल्हाद माहुलकर

●headphone or earphone please...


 





संगीत आणि साहित्य :